Anders verantwoorden: wat ‘wonen’ kan leren van de zorg

De Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) heeft een lezenswaardig advies uitgebracht over een andere manier van verantwoorden in de zorg. De vrijplaats ‘Verantwoorden zoals het bedoeld is’, een informeel platform van enkele corporatiebestuurders en vertegenwoordigers van sectorinstituten in de volkshuisvesting, boog zich over het advies en verkende de relevantie voor de het woondomein en de corporatiewereld. 

Onder de titel ‘Blijk van vertrouwen; anders verantwoorden voor goede zorg ’ analyseert de RVS de huidige verantwoordingspraktijk in de zorg die “wordt gekenmerkt door een zware registratielast, maar vooral door een gevoel van nutteloosheid en machteloosheid.” Het brengt de RvS tot de overtuiging dat verantwoorden in de zorg fundamenteel anders moet: “Het initiatief moet liggen bij zorgverleners die verantwoording afleggen en niet bij de partijen die verantwoording vragen. Daarmee komt verantwoorden in het teken te staan van het verbeteren van zorg en ondersteuning. Alleen zo zal verantwoording bijdragen aan een proces van leren en verbeteren in de zorg.” De nieuwe praktijk stelt ook eisen aan bestuurders en aan interne en externe toezichthouders. 

De vrijplaats herkent het verlangen naar een andere manier van verantwoorden die aanzet tot leren, uitgaat van de innerlijke drive van organisaties, recht doet aan de complexiteit van de praktijk, waarde toevoegt en uiteindelijk bijdraagt aan het vertrouwen van burgers en samenleving. Ook in de corporatiesector. We erkennen overigens dat verantwoorden niet alleen het voorrecht van de professional is, maar ook het recht van bewoner, patiënt/cliënt en samenleving. Daarop is in de sector woningcorporaties bijvoorbeeld het instrument van de maatschappelijke visitatie gebaseerd, waarin de corporatie zich tegenover stakeholders verantwoordt maar waarin die stakeholders zelf ook aan het woord komen. De RvS wijst terecht op het belang van verantwoording die - juist bij maatschappelijke dienstverlening - plaatsvindt in de (directe) relatie tussen professional en patiënt, cliënt of bewoner. De crux: hoe kunnen we vervelende interventies en ervaringen rondom verantwoording ombuigen tot een moment waarop je vol trots mag stilstaan bij het feit dat je een patiënt hebt verzorgd of een woningzoekende aan een woning hebt geholpen?! Om een wederzijds nuttige, leerzame en plezierige ervaring te creëren die waarde toevoegt en je niet ‘van je echte werk houdt’.

Deze gewenste nieuwe verantwoordingspraktijk heeft consequenties voor de vormgeving van verantwoording en stelt ook eisen aan de opstelling van bestuurders, interne en externe toezichthouders. Het advies bevat daarvoor diverse aanbevelingen.

▶ Lees meer over het advies van de RVS en de vrijplaats ‘Verantwoorden zoals bedoeld’